Zincirleme Suç Nedir?
Zincirleme suç, ceza hukukunda aynı suçun, aynı mağdura karşı, belli bir zaman dilimi içinde birden fazla kez işlenmesi veya aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda gündeme gelen özel bir suç ilişkisidir. Türk Ceza Kanunu’nun 43. maddesinde düzenlenen zincirleme suç, failin lehine sonuç doğurabilecek şekilde cezanın artırılarak uygulanmasını sağlayan istisnai bir ceza hukuku kurumudur.
TCK 43: Zincirleme Suçun Kanuni Dayanağı
Türk Ceza Kanunu’nun 43. maddesi şu şekilde düzenlenmiştir:
Bir suçun aynı suç işleme kararı ile, değişik zamanlarda birden fazla kez işlenmesi halinde, fail hakkında bir cezaya hükmolunur. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır.
Bu düzenleme, özellikle aynı suçun birden fazla işlenmesi hâlinde veya aynı suçun tek bir fiille birden fazla kişiye karşı işlenmesi halinde, her suç ayrı ayrı cezalandırılmak yerine, tek ceza üzerinden artırım yapılması esasına dayanır. Ancak bu hükmün uygulanabilmesi için bazı hukuki ve fiilî şartların oluşması gerekir.
Zincirleme Suçun Unsurları
Suçun zincirleme olarak işlendiğinin kabulü için aşağıdaki koşullar birlikte bulunmalıdır:
1. Aynı suçun işlenmesi
Zincirleme suçta, failin birden fazla eylemi olsa da her biri aynı suç tipine uygun olmalıdır. Örneğin, bir kamu görevlisinin farklı tarihlerde aynı kişiden rüşvet alması zincirleme suç sayılabilir.
Failin birden fazla kişiye karşı tek bir fiille suç işlenmesi halinde de suçun aynı suç olması gerekir.
2. Aynı suç işleme kararı, kasıt
Zincirleme suçun en önemli unsurlarından biri, suçun manevi unsuru olan kasıttır. Zincirleme suçtan bahsedebilmek için failin başlangıçta tek bir suç işleme kararı/kastı ile hareket etmesidir. Bu karar süreklilik arz etmeli ve her suç eylemi bu çerçevede gerçekleşmelidir.
3. Değişik zamanlarda işlenme/Tek bir fiille işlenme
Zincirleme suçtan söz edebilmek için gerekli bir diğer unsur suç işleme kararının icrası kapsamında bir kişiye karşı gerçekleştirilen fiillerin değişik zamanlarda gerçekleştirilmesidir.
Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda ise suçun unsuru tek bir fiilin varlığıdır.
4. Tek mağdur/Birden çok mağdur
Zincirleme suçun kanunda öngörülen bir diğer unsuru mağdur sayısıdır. Şayet fail bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda aynı suçu birden fazla kez işliyorsa burada zincirleme suçtan bahsedebilmek için tek bir fail olması gerekir.
Bununla birlikte failin aynı suçu tek bir fiille işlenmesi durumunda zincirleme suçtan bahsedebilmek için ise mağdur sayısının birden çok olması gerekmektedir.
Zincirleme Suç ile Suçların İçtimaı Arasındaki Fark
Zincirleme suç, suçların içtimaı (birleşmesi) kurumuyla yakından ilişkilidir. Ancak zincirleme suçta, failin fiilleri bir suç gibi değerlendirilerek cezası artırılırken; gerçek içtimada, farklı suçlar nedeniyle her bir fiil için ayrı ceza verilir.
Örneğin bir kişi, farklı kişilere yönelik olarak birden fazla dolandırıcılık suçu işliyorsa, bu gerçek içtima konusudur. Ancak aynı kişiye karşı aynı yöntemle üç farklı tarihte dolandırıcılık yapmışsa bu zincirleme suçtur.
Hangi Suçlar İçin Zincirleme Suç Uygulanabilir?
Her suç tipi zincirleme suç kapsamında değerlendirilemez. Kanun koyucu bazı suçlar için bu hükümlerin uygulanmasını özellikle yasaklamıştır. Örneğin:
Kasten Öldürme
Kasten Yaralama
İşkence
Yağma
gibi suçlarda zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Çünkü bu suçlar insan onuru ve yaşam hakkı gibi temel değerlere yöneliktir.
Kanunun açıkça yasakladığı bu suçlar dışında her suç için şartları taşıması halinde zincirleme suç hükümleri uygulanabilir.
Zincirleme Suçun Cezaya Etkisi
Zincirleme suçun en önemli sonucu, cezanın artırılmasıdır. TCK madde 43 gereği, verilecek temel ceza dörtte birden dörtte üçe kadar artırılır. Artırım oranı; işlenen suçların sayısı, mağdura verdiği zarar, failin kast derecesi gibi kriterlere göre hâkim tarafından belirlenir.
Bu yönüyle düzenlemeler, fail aleyhine sonuç doğuruyormuş gibi görünse de bu düzenleme failin lehinedir. Zira birden fazla suç için ayrı ayrı ceza verilmesindense, tek bir cezanın artırılması, fail açısından daha hafif bir sonuç doğuracaktır.
Değerlendirme ve Sonuç
Zincirleme suç, ceza hukukunda adalet ve ölçülülük ilkesine uygun olarak geliştirilmiş bir kurumdur. Aynı suçun tek bir mağdura karşı birden fazla kez işlenmesi veya birden çok mağdura karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda, faile her eylemi veya her bir mağdur için ayrı ayrı ceza verilmesi yerine, failin tek bir suç işleme kararıyla hareket etmesi gözetilerek ceza artırımlı şekilde belirlenmektedir.
Ancak bu hükümlerinin uygulanmasında, failin iradesi, eylemler arasındaki zaman, mağdur sayısı ve suçun niteliği gibi hususlar dikkatle değerlendirilmelidir. Uygulamada ise özellikle Yargıtay kararları, zincirleme suçun sınırlarını çizme konusunda yol göstericidir.
Zincirleme suç hükümlerinin failin aleyhine uygulanmasını önlemek ve failin lehine bir uygulamaya dönüşmesini sağlamak için profesyonel bir hukuki destek almayı ihmal etmeyin. Detaylı bilgilendirme ve hukuki işlemler için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Oğuzhan GÜLŞEN
Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.