Genel olarak,
Ayıplı mal ve tüketicinin hakları konulu makalemizde ayıplı malın tanımına ve tüketicinin haklarına yer verdik. Bu makalemizde, ayıplı mal ispatı, Tüketici Hakem Heyeti başvurusu ve dava süreci incelenecektir.
Tüketicinin, ayıplı mal nedeniyle dava açmadan önce Tüketici Hakem Heyetine başvurması gerekebilir.
Tüketiciler, 7.550 TL altındaki uyuşmazlıklarda, dava açmadan önce İlçe Tüketici Hakem Heyetine başvurmak zorundadır. 7.550 TL-11.300 TL arasındaki uyuşmazlıklarda da İl Tüketici Hakem Heyetine başvurmak zorundadır.
Tüketici, ayıplı mal nedeniyle hangi mahkemede dava açmalıdır?
Tüketici, ayıplı mal nedeniyle açacağı davayı, yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde açabilir. Aynı zamanda kendisine ayıplı mal satan satıcının yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki Tüketici Mahkemesinde de açabilir.
Açık ayıp nedir?
Satın alınan malda, teslim aldıktan sonra herhangi bir uzman yardımına gerek olmadan, basit bir muayeneyle tespit edilen ayıptır. Örneğin tüketicinin satın aldığı ütünün kırık çıkması açık bir ayıp halidir.
Gizli ayıp nedir?
Malı teslim alan tüketicinin, basit bir muayene ile tespit edemediği ve malın kullanılmasıyla ortaya çıkan ayıplardır.
Malın ayıplı olduğu nasıl ispat edilir?
Malın ayıplı olduğunun ispatı konusunda birtakım özel düzenlemeler öngörülmüştür. Buna göre:
Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir.
Bu halde malın ayıplı olmadığını satıcı ispat edecektir.
Ancak bu kural elbette ki bir karine olup, malın veya ayıbın niteliğiyle bağdaşmıyorsa uygulanmayacaktır.
Tüketicinin, sözleşmenin kurulduğu tarihte ayıptan haberdar olduğu veya haberdar olmasının kendisinden beklendiği haller:
Bu durumda sözleşmeye aykırılık yoktur, tüketicinin herhangi bir hakkı doğmaz.
ÖNEMLİ NOT:
Satıcı, satışa sunacağı ayıplı mala etiket koymalıdır. (Malın üzerine, ambalajına)
- Etiketi üretici, ithalatçı veya satıcı koymalıdır.
- Etikette, tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde ve ayıpla ilgili açıklayıcı bilgi bulunmalıdır.
- Etiket tüketiciye verilmeli veya ayıba ilişkin açıklayıcı bilgi, tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış belgesi üzerinde açıkça gösterilmelidir.
Teknik düzenlemesine uygun olmayan ürünlerin piyasaya arz edilmesi ise yasaktır.
Tüketici ayıplı malı satıcıya ihbar etmekle yükümlüdür.
Açık ayıp halinde:.
Tüketici, satın aldığı malı imkân bulur bulmaz gözden geçirmelidir. Şayet malda, satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp görürse, bunu uygun bir süre içinde satıcıya bildirmelidir. Gözden geçirme ve bildirim görevini yapmayan tüketici, malı kabul etmiş sayılır.
Gizli ayıp halinde:
Tüketici, malda olağan gözden geçirmeyle ortaya çıkarılamayacak ayıp varsa, durumu öğrenince hemen satıcıya bildirmelidir.
İhbar süresine uyulup uyulmadığını mahkeme resen denetler mi?
Tüketicinin ihbar yükümlülüğüne uyup uymadığını mahkeme kendiliğinden denetlemez. Ancak satıcı tarafından ileri sürülürse denetler ve karar verir. Satıcı, tüketicinin gerekli sürede ayıp ihbarında bulunmadığını savunmazsa mahkeme durumu resen dikkate almaz.
Ayrıca satıcının ayıplı maldan sorumluluğu konusunda getirilen zamanaşımı sürelerini de mahkeme kendiliğinden dikkate almaz. Satıcı, tüketicinin haklarının zamanaşımına uğradığını iddia ediyorsa, mahkemeye usulüne uygun bir şekilde zamanaşımı itirazında bulunmalıdır.
Ayıplı maldan sorumlulukta zamanaşımı süresi nedir?
Eski kanunda, ihbar süresi olarak 30 günlük süreler düzenlenmişti. 2013’ te yürürlüğe giren yeni kanunda ise bu süre kaldırıldı.
Bu nedenle ayıplı malda zamanaşımı süreleri oldukça önemlidir. Ayıplı maldan sorumluluk, şayet kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmemişse, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir.
Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda zamanaşımı süresi, taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır.
İkinci el satışlarda satıcı ayıplı maldan sorumlu mudur?
İkinci el satışlarda da satıcı ayıplı maldan sorumludur. Bu sorumluluk süresi 1 yıldan az olamaz. Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise bu süre 3 yıldan az olamaz.
Zamanaşımı süresi hangi hallerde uygulanmaz?
Satıcı, maldaki ayıbı ağır kusur ya da hileyle gizlemişse zamanaşımı kuralları uygulanmaz. Örneğin, tüketicinin satın aldığı bir televizyonun, görüntü aktaran anakartındaki arıza, ağır kusurla gizlenen bir ayıptır.
Sonuç,
Tüketici, ayıplı maldan kaynaklanan haklarını kullanırken kanundaki usul ve şartlara uygun davranmalıdır. Bu durum, hak kaybına uğranılmaması için gerekli ve önemlidir.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, gerek tüketicinin ayıplı maldan kaynaklı hakları konusunda dava ve danışmanlık hizmeti vermekte gerekse de satıcı, sağlayıcı ve üreticilerin hak ve sorumlulukları konusunda dava ve danışmanlık hizmeti vermektedir. Detaylı bilgiye, Tüketici Hukuku sayfasından ulaşabilirsiniz.
Avukat Derya TÜZEL
T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. Örneğin. Tüketici Hakem Heyeti başvurusu.