Genel olarak,
İdari işlemin iptali davası konulu makalemizde idari işlemin tanımı ve iptal davasının koşullarına yer verdik. Bu makalemiz, idari işlemin iptali davalarına konu olan yürütmenin durdurulması konusunu içermektedir.
Yürütmenin durdurulması talebi nedir?
Yürütmenin durdurulması talebi, idari yargıdaki iptal davalarında; idari işlemin hukuki etki ve sonuç doğurmamasının talep edilmesidir. Bu karar, davanın esası hakkında karar verilinceye kadar, işlemin hukuki etki ve sonuç doğurmamasını sağlar. Zira; idare mahkemelerinde ve Danıştay’da dava açılması, dava konusu işlemin yürütülmesini kendiliğinden durdurmaz.
Örnek olarak; bir öğretim elemanına verilen aylıktan kesme disiplin cezası idari işlemdir. Disiplin cezasının iptali için açılan davada yürütmenin durdurulmasına karar verilirse, dava sonuçlanıncaya kadar aylıktan kesintiye gidilemeyecektir.
Danıştay veya idari mahkemeler, hangi şartlarla yürütmenin durdurulmasına karar verir?
Kanundaki şu iki şartın birlikte varlığı halinde, Danıştay ve idari mahkemeler yürütmenin durdurulması kararı verir:
- İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararlar doğacak olmalıdır.
- İdari işlem açıkça hukuka aykırı olmalıdır.
Mahkeme, kural olarak davalı idarenin savunmasını aldıktan sonra yürütmenin durdurulması kararı verir.
Davalı idarenin savunması alındıktan sonra veya savunma süresi geçtikten sonra mahkeme, yürütmenin durdurulmasına karar verebilir. İdarenin, yürütmenin.durdurulması talepli dava dilekçesine karşı savunma dilekçesi sunma süresi 30 gündür. Ancak; yürütmenin durdurulması istemli davalarda bu süreler kısaltılabilir. Ayrıca, tebliğin memur eliyle yapılmasına da karar verilebilir.
İstisna 1: Ancak; uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. Bu durumda, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilir. Kamu görevlileri hakkında tesis edilen; atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz.
İstisna 2: Yürütmenin durdurulması talebi konusunda karar verilmesi için kural idarenin savunmasının alınmasıysa da; talebin yerinde olmadığı dava dilekçesi ve eklerinden anlaşılırsa, mahkeme, davalı idarenin savunmasını almadan talebi reddeder.
Yürütmenin durdurulması kararları gerekçeli olmak zorundadır.
Yürütmenin durdurulması kararları gerekçeli olmak zorundadır. Gerekçede; idari işlemin hukuka açıkça aykırılık nedenleri, işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararlar yazmalıdır.
Yalnızca ilgili kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulması, yürütmenin durdurulması kararına gerekçe olamaz.
Açılan iptal davasında, yürütmenin durdurulması kararları kural olarak teminat karşılığında verilir.
Yürütmenin durdurulması kararlarında kural olarak, teminat aranır. Ancak, durumun gereklerine göre teminat şartı aranmaz. Şayet taraflar arasında teminata ilişkin anlaşmazlık çıkarsa, yürütmenin.durdurulması hakkında karar veren daire, mahkeme veya hakim anlaşmazlığı çözer.
Ancak; idareden ve adli yardımdan faydalanan kişilerden teminat alınmaz.
Yürütmenin durdurulması talebi hakkında verilen karara itiraz edilebilir mi?
İptal davasında mahkeme, yürütmenin.durdurulması talebini reddedebilir. Bu durumda davacının karara itiraz hakkı vardır. Öte yandan yürütmenin durdurulması talebi kabul edilirse, davalının da bu karara karşı itiraz hakkı vardır. İtirazları inceleyecek merci şu şekildedir:
- Kararı Danıştay dava daireleri vermişse, konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kuruluna,
- Bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine,
- İdare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine
İtiraz edilir.
Bu itiraz, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır. Ayrıca; itiraz, bir defaya mahsus olmak üzere yapılabilir. İlgili itiraz mercileri, dosyanın geliş tarihinden itibaren 7 gün içinde karar vermek zorundadır. Merciin itiraz üzerine verdiği bu kararlar kesindir.
Hangi hallerde yürütmenin durdurulması kararına itiraz edilemez?
Şu hallerde, yürütmenin durdurulması talebiyle ilgili verilecek kararlara itiraz hakkı yoktur:
- İvedi yargılama usulünde,
- Millî Eğitim Bakanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan merkezî ve ortak sınavlar, bu sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında açılan davalara ilişkin yargılama usulünde.
Aynı sebeplerle ikinci kez yürütmenin durdurulması talep etmek mümkün müdür?
Aynı sebeplere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunulamaz.
Temyiz veya istinaf istemlerinde yürütmenin durdurulmasını isteme hakkı var mıdır?
Temyiz veya istinaf yoluna başvurulması; hakim, mahkeme veya Danıştay kararlarının yürütülmesini durdurmayacaktır. Bunun için istinaf veya temyiz başvurusunda yürütmenin.durdurulması talep edilmelidir. Yürütmenin.durdurulması kararı, teminat karşılığında verilecektir. Ancak; iptal davalarında teminat istenmeyebilir. İdareden ve adli yardımdan yararlananlardan da teminat alınmaz.
Yürütmenin.durdurulması kararını; Danıştay dava dairesi, kurulu veya istinaf başvurusunu incelemeye yetkili bölge idare mahkemesi verecektir.
Temyiz ve istinaf incelemesi sırasında yürütmenin.durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar kesindir.
Kararın bozulması, kararın yürütülmesini kendiliğinden durduracaktır.
Davanın reddi halinde istinaf veya temyize başvururken hangi koşullarla yürütmenin durdurulması kararı verilebilir?
Davanın reddi üzerine temyiz ya da istinaf yoluna başvurulması halinde, dava konusu işlem hakkında ancak şu şartlarla yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir:
- İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararlar doğacak olmalıdır.
- İdari işlem açıkça hukuka aykırı olmalıdır.
Yürütmenin durdurulması kararı hangi hallerde kendiliğinden hükümsüz kalır?
Dava sırasında verilen yürütmenin.durdurulması kararları aşağıdaki nedenlerle kendiliğinden hükümsüz kalır:
- Dava devam ederken, ölüm veya herhangi bir sebeple tarafların kişilik veya niteliğinde değişiklik olursa; davayı takip hakkı kendisine geçen kişinin başvurusu gerekir. Bu başvuruya kadar ve gerçek kişilerden olan tarafın ölümü halinde; idarenin mirasçılar aleyhine takibi yenilemesine kadar dosya işlemden kaldırılır. 4 ay içinde yenileme dilekçesi verilmemişse, yürütmenin.durdurulması kararı kendiliğinden hükümsüz kalacaktır.
- Davacının gösterdiği adrese tebligat yapılamazsa, yeni adresin bildirilmesine kadar dava dosyası işlemden kaldırılır. Bu durumda, yürütmenin durdurulması kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak 1 yıl içinde yeni adres bildirilerek dosyanın yeniden işleme konulması istenmezse, dava açılmamış sayılır.
Vergi mahkemesinde dava açarken yürütmenin durdurulmasını talep etmek gerekli midir?
Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılınca; tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarının, dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemleri durur. Bu nedenle ayrıca yürütmenin durdurulmasının talebi gerekmez.
Ancak; davacının gösterdiği adrese tebligat yapılamazsa, yeni adresin bildirilmesine kadar dava dosyası işlemden kaldırılacaktır. Bu durumda, varsa yürütmenin.durdurulması kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.
İşlemden kaldırılan vergi davası dosyalarında tahsil işlemi devam eder. Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak 1 yıl içinde yeni adres bildirilerek yeniden işleme konulması istenebilir. İşlemden kaldırılan dosyanın bu şekilde yeniden işleme konulmasıyla; ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı dava açılabilir. Ancak açılan dava, tahsil işlemini durdurmaz. Bunun için davacı ayrıca yürütmenin durdurulmasını talep etmelidir.
Sonuç,
İdari yargıda iptal davası açılırken, hak kaybına uğramamak için gerek usul gerekse de esas bakımından önemli noktalara dikkat edilmesi gerekir.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu idare hukuku alanında etkin ve deneyimli ekibiyle, yürütmenin durdurulması talebi ve idari işlemin iptali davası konusunda hukuki hizmet vermektedir.
AVUKAT DERYA TÜZEL
T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. B. Ü. R. O. S. U. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. B. Ü. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin.