Genel olarak
Uyuşmazlık yaşayan tarafların, aralarındaki bu uyuşmazlığı bir arabulucu vasıtasıyla çözüme kavuşturmasını hedefleyen alternatif bir uyuşmazlık çözüm yolu olan arabuluculuk süreci hakkındaki yazımızdan sonra; bu yazımızda da arabuluculukta icra edilebilirlik şerhi hakkında bilgi vereceğiz.
İcra edilebilirlik şerhi nedir? Nereden talep edilir?
Taraflar, arabuluculuk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya varmış; ancak taraflardan biri veya her ikisi de bu anlaşmanın gereğini yerine getirmemiş olabilir. Bu durumda, anlaşma gereği hak sahibi olan kişinin; bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin olarak alabileceği şerh, icra edilebilirlik şerhi olarak adlandırılır. Örnek olarak; A şirketi ile B şirketi, 500.000 TL’nin, 10.06.2023 tarihinde A şirketi tarafından B şirketine ödenmesi konusunda arabuluculuda anlaşmış olsun. Bu tarih gelmesine rağmen A şirketi herhangi bir ödeme yapmazsa, B şirketi, icra edilebilirlik şerhi alarak, anlaşma belgesini icraya koyma hakkına sahiptir.
Bu şerh, arabuluculuk sürecinin yürütüldüğü aşamaya göre değişiklik gösterecektir. Şöyle ki;
- Dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuşsa: Arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden bu şerh talep edilebilecektir.
- Davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa başvurulmuşsa: Davanın görüldüğü mahkemeden bu şerh talep edilebilecektir.
Şerh verilmesi talebinde hukuki süreç nasıl işler? Şerh talep edilen mahkemede bir yargılama yapılır mı?
İcra edilebilirlik şerhinin verilmesi, bir çekişmesiz yargı işidir. Diğer bir deyişle bir uyuşmazlık değil, bir hakkın tespiti konusunu içerir. Mahkeme, icra edilebilirlik şerhi talebi konusundaki incelemesini, kural olarak dosya üzerinden yapar.
Bu kuralın tek istisnası ise ‘’ arabuluculuğa elverişli olan aile hukuku uyuşmazlıkları’’dır. Burada icra edilebilirlik şerhi konusundaki talepler, duruşmalı olarak incelenir. Mahkeme, şu hususlarda bir inceleme yapacaktır:
- Anlaşmanın içeriğinin arabuluculuğa elverişli olup olmadığı
- Anlaşmanın içeriğinin cebri icraya elverişli olup olmadığı
Mahkeme, yalnızca bu konularla sınırlı bir inceleme yapma yetkisine sahiptir.
Şerh konusundaki talepler üzerine verilen kararlara karşı yargı yoluna başvurmak mümkün müdür?
Anlaşma belgesine şerh verilmesi konusunda mahkemeye yapılacak başvuru ve bunun üzerine verilecek kararlara karşı ilgili taraf; istinaf kanun yoluna başvurma hakkına sahiptir. Bu durumda, başvurucudan maktu harç alınır. İstinaf kararına karşı temyiz kanun yoluna ise gidilemez.
Şayet; taraflar, anlaşma belgesini şerh verdirmeden başka bir resmî işlemde kullanmak isterlerse, damga vergisi öderler. Bu vergi de maktu olarak alınır.
İcra edilebilirlik şerhini içeren anlaşma, ilam niteliğinde belge sayılır.
Arabuluculuk sürecinde yapılan ve icra edilebilirlik şerhi de içeren anlaşma; ilam niteliğinde belge sayılır ve ‘’ilamların yerine getirilmesine ilişkin hükümlere göre’’ icra edilir. Diğer bir deyişle; bu belge, bir mahkeme ilamı gibi icraya konulabilecektir.
Anlaşma belgesi, hangi durumlarda icra edilebilirlik şerhi alınmadan doğrudan icraya konulabilir?
Kanunlarda şerh alınmasının zorunlu kılındığı haller hariç olmak üzere; taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladığı anlaşma belgesi; icra edilebilirlik şerhi aranmadan, ilam niteliğinde belge sayılır. Bu durumda, arabulucunun, tarafların ve avukatlarının imzası bulunan bu belge doğrudan ilamların yerine getirilmesine ilişkin hükümlere göre icra edilebilecektir. Ticari uyuşmazlıklarda ise, avukatlar ile arabulucunun imzası, şerh aranmaması bakımından yeterlidir.
Taşınmaz uyuşmazlıklarında icra edilebilirlik şerhi alınması zorunludur.
Taşınmazın aynına veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklarda; arabuluculuk sonucunda anlaşma sağlanırsa, anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh alınması zorunludur. Bu şerh, taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden alınır. Taşınmaz uyuşmazlıklarında arabuluculuk düzenlemesi, 01.09.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Mahkeme; anlaşma içeriğini, arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığı ve taşınmazın devri veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasıyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadığını denetler. Kurum veya kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilir. Mahkemece gerek görülürse duruşma açılabilir.
Uluslararası nitelikteki uyuşmazlıklarda icra edilebilirlik şerhi nasıl alınır?
7 Ağustos 2019 tarihinde Singapur’da“Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu” imzalanmıştır. 10.03.2021’de konvansiyonun onaylanması uygun bulunmuş ve karar, Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. İşte bu kanunla, onaylanması uygun bulunan Sözleşme kapsamındaki arabuluculuk sonucunda düzenlenen sulh anlaşma belgelerinin yerine getirilmesi için şerh alınması zorunludur. Bu şerh için, asliye ticaret mahkemesine başvurulması gerekir.
Uluslararası sözleşme kapsamındaki uyuşmazlıklarda icra edilebilirlik şerhi konusunda yetkili mahkeme neresidir?
Sözleşme kapsamındaki şerh talebi konusundaki yetkili asliye ticaret mahkemesi sırasıyla şu şekildedir:
- Tarafların kararlaştırdıkları yer mahkemesi,
- Kararlaştırdıkları yer yoksa sırasıyla:
- Karşı tarafın Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesi,
- Sakin olduğu yer mahkemesi,
- Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemeleri
Uluslararası sözleşme kapsamındaki icra edilebilirlik şerhini mahkeme nasıl verir?
Yetkili asliye ticaret mahkemesi, yukarıda belirttiğimiz sözleşme kapsamındaki şerhin verilmesi taleplerini dosya üzerinden inceler. Mahkeme, gerektiğinde gerekçesini de göstererek duruşma da açabilir.
Sonuç
Bu yazımızda, arabuluculukta icra edilebilirlik şerhi konusunu inceledik. TÜZEL&GÜLŞEN HUKUK Bürosu, arabuluculuk başvurusu ve süreci hakkında hukuki hizmet ve danışmanlık ile arabuluculuk hizmeti vermektedir. İletişim bilgilerimiz için tıklayınız.
Av. Arb. Derya TÜZEL GÜLŞEN
Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.