Genel olarak,
Ceza yargılamasının sonunda; soruşturma evresinde ve yargılama aşamasında toplanan tüm deliller ve yargılamanın süjesi olanların iddia ve savunmaları değerlendirilerek bir sonuca varılır. Yargılama sonucunda varılan sonuç sanık hakkındaki hükmü oluşturmaktadır. Verilen hükmün belli kurallara riayet edilerek sözlü olarak anlatılmasıyla hüküm açıklanır. Bu yazımızda, yargılama makamınca verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararını ve HAGB kararına itiraz konusu üzerinde duracağız.
HAGB kararı nedir?
HAGB kararı, yani hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı; yargılama neticesinde sanık hakkında kurulan hükmün, kanunda belirlenen şartların varlığı halinde açıklanmasının geri bırakılarak hukuki bir sonuç doğurmasını engellemektir. Bu yönüyle HAGB kararı sanık lehine olan bir karardır. Ancak sanık lehine verilen HAGB kararı işlemiş olduğu suç nedeniyle yapılan yargılama sonucunda verilen hükmün hukuki sonuçlarını hemen ve sonsuza kadar ortadan kaldırmayacaktır.
Yargılama neticesinde suçlu bulunan sanığın kabul etmesi ve diğer tüm şartların var olması halinde hakim/mahkeme tarafından HAGB -hükmün açıklanmasının geri bırakılması- kararı verilecektir. Böylece sanık hakkında verilen asıl hükmün ortaya çıkaracağı hukuki sonuçlar, 5 yıllık süre ile durdurulacaktır. Şayet sanık 5 yıllık süre içerisinde kasıtlı olarak başka bir suçtan mahkum olmazsa denetim süresinin sonunda, yargılamayı yapan mahkeme tarafından davanın düşmesine karar verilecektir.
Sanığın denetim süresi içerisinde kasıtlı bir başka suçtan mahkum olması halinde ise; yargılamayı yapan mahkeme tarafından HAGB kararı kaldırılarak yargılamaya devam edilecek ve yargılama neticesinde sanık hakkında verilen hüküm açıklanacaktır.
HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartlar nelerdir?
Ceza Muhakemesi Kanunu, HAGB’ yi düzenlerken bu kararın verilebilmesi için bazı şartlar öngörmüştür. Hakim, yargılama sonucunda vereceği hükmün, açıklanmasının geri bırakılmasına karar vermeden önce; HAGB kararı vermek için gerekli şartların var olup olmadığını kontrol etmekle yükümlüdür. HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartlar şunlardır;
a. Yargılama sonunda verilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezasını içermesi.
Sanık hakkında HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartlardan ilki; yapılan yargılama sonunda sanık aleyhinde verilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezasını içermesidir. 2 yıldan daha uzun süreli hapis veya adli para cezasını içerecek şekilde kurulan hükmün, açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Aksi halde verilen HAGB kararına karşı yapılacak itiraz ile HAGB kararı kaldırılarak verilen hüküm açıklanacaktır.
b. Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması
HAGB kararı verilebilmesi için gözetilmesi gereken şartlardan biri de sanığın, daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olup olmadığıdır. Daha önce kasten gerçekleştirdiği bir eylem nedeniyle yargılanarak mahkum olan sanık hakkında HAGB kararı verilemez. Hakim veya mahkeme, HAGB kararı vermeden önce sanığın sabıka kaydını araştırmakla yükümlüdür. Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olup olmadığının araştırılmadan veya yapılan araştırma neticesinde daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olduğu görülmesine rağmen verilen HAGB kararı yapılacak itiraz üzerine kaldırılacaktır.
c. Sanığın yeniden suç işlemeyeceği konusunda kanaate varılması
HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olan dört şarttan üçü objektif kriterlerden oluşmakla birlikte şartlardan bir tanesi sübjektif bir kriterdir. Bu şart; hakimin/mahkemenin, sanığın yeniden suç işlemeyeceği konusunda kanaate varmasıdır. Her ne kadar, sübjektif bir kriter olan bu şartın gerçekleşip gerçekleşmediğine hakimde/mahkemede oluşan kanaate göre karar verilecek olsa da; ulaşılacak kanaat hakimin keyfiyeti ile değil, somut olayın özelliklerinin hukuk çerçevesinde değerlendirilmesiyle ortaya çıkacaktır. Hakim/mahkeme, kendisinde oluşan kanaati gerekçeli bir şekilde açıklamakla yükümlüdür. Aksi takdirde verilecek kararlara yapılacak itiraz ile HAGB kararının kaldırılması sağlanabilecektir.
d. Suçun işlenmesi nedeniyle oluşan, mağdurun veya kamunun zararının tamamen giderilmesi
HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olan objektif kriterlerden biri olan ve uygulamada en sık göz ardı edilen şart; mağdurun veya kamunun, işlenen suç nedeniyle uğradıkları zararların tamamen giderilmesidir. Uygulamada sıklıkla, sanık tarafından mağdurun uğradığı zarar giderilmemesine rağmen HAGB kararı verildiği görülmektedir. Mağdurun maddi zararının olup olmadığı ve bu zararın sanık tarafından tamamen giderilip giderilmediği hususları araştırılmadan verilen HAGB kararı, yapılacak itiraz üzerine kaldırılabilecektir.
e. Sanığın hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmesi
Yukarıda belirttiğimiz tüm şartların varlığı halinde dahi hakim/mahkeme tarafından HAGB kararı verilebilmesi, sanığın bu durumu kabul etmesine bağlıdır. Kendisine HAGB hakkında bilgi verilen sanığa; diğer tüm şartların varlığı halinde HAGB’ yi kabul edip etmediği sorularak bu durum hakim/mahkeme tarafından zapt altına alınır. Hakkında verilecek hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmeyen sanık hakkında HAGB kararı verilemez.
HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartların eksik olması
HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olduğunu belirttiğimiz şartlar kümülatiftir. Yani yukarıda belirttiğimiz tüm şartların somut olayda bir arada var olması gerekmektedir. Şayet belirttiğimiz şartlardan biri veya bir kaçı somut olayda bulunmuyorsa sanık hakkında HAGB kararı verilemez. Aksi halde yapılacak itiraz üzerine verilen HAGB kararı kaldırılarak sanık hakkında verilen hüküm açıklanır.
HAGB kararı verilmesi halinde karşı vekalet
HAGB kararı verilmesi sanık hakkında kurulan hükmün hukuki sonuç doğurmasını önleyecek olsa da; yapılan ceza yargılamasında taraf olarak katılan veya katılanlar yer almışsa ve bu kişiler kendilerini vekil aracılığı ile temsil etmişlerse yargılama sonunda bu kişiler lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerekir. Aksi halde ortaya çıkan karar hukuka aykırı olacağı gibi; vekalet ücretine hükmedilmeden verilen HAGB kararına karşı yapılacak itiraz, itiraz merci tarafından kabul edilecektir.
HAGB kararına karşı itiraz nereye yapılır?
Asliye ceza mahkemesi hakimi tarafından verilen HAGB kararına karşı yapılacak olan itiraz; yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesine yapılmaktadır. Örnek vermek gerekirse; Bakırköy Asliye Ceza Mahkemesi hakimi tarafından verilen HAGB kararına karşı yapılacak itiraz; Bakırköy Ağır Ceza Mahkemelerine yapılır.
Ağır ceza mahkemesi tarafından verilen HAGB kararına karşı yapılacak itirazların incelenmesi ise; o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
HAGB kararına itiraz ederken nelere dikkat edilmesi gerekir?
Ceza yargılamasında yer alan, hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulaması, teknik bir konudur. Zira yukarıda da belirttiğimiz üzere; HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olan 5 şarttan 4’ü objektif kriterleri oluşturmaktadır. Kalan bir şart ise hakiminde oluşacak kanaat doğrultusunda hakimin takdir yetkisindedir. Dolayısıyla; HAGB kararına karşı yapılacak olan itirazlarda da uygulamanın teknik yönüne hakim olmak gerekir.
HAGB kararına itiraz edilirken; uygulamada en sık yapılan hata HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olan şartların varlığı/yokluğu üzerinde durmak yerine dosyanın esasına ilişkin itirazlarda bulunulmasıdır.
HAGB kararına karşı yapılacak itirazların; kanunda HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartların yokluğu üzerine yoğunlaşması gerekmektedir. Aksi halde yapılacak itirazlar, itirazı inceleyecek olan mahkeme tarafından reddedilebilecektir.
HAGB kararına itirazın sonuçları
a. HAGB kararına itirazın kabul edilmesinin sonuçları
Hakim/mahkeme tarafından verilen HAGB kararına karşı yapılacak itirazın kabul edilmesi halinde; itirazı haklı gören mahkeme tarafından itiraz kabul edilerek dosya yargılamayı yapan mahkemeye geri gönderilir. Şayet HAGB kararına karşı yapılan itiraz, şartların sağlandığı hususundaki incelemelerin eksik olduğu gerekçesiyle kabul edilmişse; hakim/mahkeme tarafından yapılacak incelemeler neticesinde HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartların varlığının tespit edilmesi halinde sanık hakkında yeniden HAGB kararı verilebilir. Ancak sanık hakkında verilen HAGB kararına karşı yapılan itiraz; şartlardan birinin yokluğu sebebiyle kabul edilmiş ve eksik olan şart tamamlanamıyorsa sanık hakkında yeniden HAGB kararı verilemeyecek olup mahkeme tarafından verilen hüküm açıklanacaktır.
HAGB kararına karşı yapılan itiraz sonucunda verilen hükmün açıklanması halinde; verilen hükme karşı kanun yollarına başvurma hakkı doğacak ve bu hakkın kullanılması için öngörülen süreler işlemeye başlayacaktır.
b. HAGB kararına itirazın reddedilmesinin sonuçları
Hakim/mahkeme tarafından verilen HAGB kararına karşı yapılan itirazı inceleyen merci tarafından itirazın reddedilmesi halinde;. yargılamayı yapan mahkeme tarafından verilen HAGB kararı kesinleşir. İtiraz üzerine verilen karar kesin olmakla birlikte itirazı inceleyen merciin verdiği kararın yanlış olduğu düşünülüyorsa;. olağanüstü kanun yollarından biri olan kanun yararına bozma başvurusunda bulunulabilir. Ancak bu yol olağan kanun yollarından olmayıp kararın kesinleşmesini engellemeyecektir. Bununla birlikte ilk derece mahkemeleri tarafından verilen hukuka aykırı kararların düzeltilmesi için etkin bir yoldur.
Sonuç
HAGB uygulaması ceza muhakemesinde yer alan teknik ve sanık lehine olan bir uygulamadır. Ancak katılan olarak yargılamada yer olan taraflar için, sanık hakkında HAGB kararı verilmesi olumsuz olabilmektedir. Zira bir suçun mağduru olarak yargılamada yer alan katılan veya katılanların adalet duyguları;. yargılama neticesinde kısmen de olsa sanık lehine olan HAGB kararı ile tatmin edilememektedir. Bu karara karşı itiraz yolu açık olmakla birlikte dosyanın özenle incelenerek. HAGB kararı verilebilmesi için gerekli şartların olup olmadığı ortaya çıkarılmalıdır. Aksi halde yapılacak itirazlar, itirazı değerlendiren mahkeme tarafından doğrudan reddedilebilecektir.
Tüzel&Gülşen Hukuk Bürosu avukatları tarafından; Ceza Hukuku alanında danışmanlık ve dava takibi alanlarında avukatlık hizmeti verilmekte olup, iletişim bilgilerimize buradan ulaşabilirsiniz.
AVUKAT OĞUZHAN GÜLŞEN
Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin.
[…] 21. HAGB Kararına İtiraz | Tüzel & Gülşen Hukuk Bürosu […]