Genel olarak,
İdari yargı; Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin görevine giren uyuşmazlıkların çözümü ile ilgilenen yargı yoludur. Bu mahkemeler uyuşmazlıklara, kanun gereği, yazılı yargılama usulünü uygular. İdari yargılama usulünde; 14.07.2021 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan, 7331 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bu yazımızda, idari yargı değişiklikleri ele alınıp incelenecektir.
İptal davası açmadan önce idareye başvurulması halinde; idarenin, başvuruya cevap verme süresi, idari yargı değişiklikleri ile 60 günden 30 güne düştü.
İdari işlemin iptali davası; idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları bakımından hukuka aykırı oldukları gerekçesiyle açılan davadır. Bu davanın açılmasından önce kimi kanunlar zorunlu idari başvuru usulünü düzenlemektedir. Zorunlu idari başvuru halleri saklı kalmak üzere, iptal davası açmadan önce idareye başvurulması zorunlu değildir. Ancak şayet dava açmadan önce; idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan istenmişse, bu makamların başvuruya cevap verme süresi vardır. İşte bu süre, kanun değişikliğinden önce 60 gündü. Ancak ilgili kanundaki idari yargı değişiklikleri gereği, idarenin başvuruya cevap verme süresi 30 güne düştü.
Kişilerin; haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem ya da eylemin yapılmasını idareden istemesi halinde; idarenin cevap verme süresi 60 günden 30 güne düştü. İdari cevabı bekleme süresi 6 aydan 4 aya düştü.
Kişiler; haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için de idareye başvurma hakkına sahiptir. İşte bu başvuruya idarenin cevap verme süresi de; ilgili kanundaki idari yargı değişiklikleri gereği, 60 günden 30 güne düşmüştür. İdare 30 gün içinde cevap vermezse talep reddedilmiş sayılır. Bu 30 günlük sürenin sonunda dava açma süresi başlar. İdarenin 30 gün içinde verdiği cevap kesin olmayabilir. Bu halde kişi, bu cevabı istemin reddi sayıp doğrudan dava açabileceği gibi; 30 günlük sürenin dolmasını da bekleme hakkına sahiptir. Bekleme süreci içinde dava açma süresi de işlemez. Buradaki bekleme süresi en çok 6 aydı. Kanundaki idari yargı değişiklikleri gereği; bekleme süresi, başvuru tarihinden itibaren 4 aya düştü.
Şayet bu sürelerde dava açılmazsa veya dava süreden reddedilirse ve idare de 30 günlük süre bittikten sonra cevap verirse; cevabın tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılması mümkündür.
İdari eylemden kaynaklanan tam yargı davalarında önce idareye başvuru zorunlu yoldur. İdarenin bu başvuruya cevap verme süresi, ilgili kanundaki idari yargı değişiklikleri gereği 60 günden 30 güne düştü.
- İdari işlemin iptali davalarında, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere, önce idareye başvurma usulünün zorunlu olmadığını belirttik.
- İdari işlemden kaynaklanan tam yargı davalarında da önce idareye başvurmak zorunlu bir yol değildir. Kişiler, haklarını ihlal eden idari işlemler nedeniyle doğrudan tam yargı davası açma hakkına sahiptir. Ayrıca; dava açmadan önce; idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının; üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenmesi mümkündür. İdare, bu başvuruya 30 gün içinde cevap vermezse istek reddedilmiş sayılır.
- İdari eylemden kaynaklanan tam yargı davalarında ise, önce idareye başvurmak zorunludur. İdari eylem nedeniyle hakları ihlal edilen kişilerin, dava açmadan önce; bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka şekilde öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren 5 yıl içinde ilgili idareye başvurup haklarının yerine getirilmesini istemesi gerekir.
İşte bu başvuruya idarenin cevap verme süresi, ilgili kanundaki idari yargı değişiklikleri gereği 60 günden 30 güne düştü. İdare; 30 gün içinde başvuruya cevap vermezse, 30 günün dolduğu tarihten itibaren dava açma süresi içinde dava açılması mümkündür. İstekler bu sürede kısmen veya tamamen reddedilirse de; ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren, dava süresi içinde dava açılması mümkündür.
İdari yargı mercilerinin, kararlarını 30 gün içinde yazması kuralı getirildi.
İdari yargı değişiklikleri konusundaki bir diğer gelişme de, mahkeme kararlarının yazılmasına ilişkindir. Buna göre mahkemelerin, kararlarını, verildiği günden itibaren 30 gün içinde yazması ve imzalaması gerekir. Kanuna yeni eklenen bu kural; idari dava açan kişilerin, haklarında verilen kararın gerekçelerini görmesi bakımından olumlu bir kuralıdır. Ayrıca, idari yargı değişikleri içeren kanunun bu kısmı, icrası için kesinleşmesi gereken davalarda da kesinleşme sürecine katkıda bulunan bir gelişmedir.
İdari yargı değişiklikleri ne zaman yürürlüğe girmiştir?
İlgili kanunun, idari yargı değişiklikleri içeren kısmı, Resmi Gazete’ de yayımlandığı 14.07.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak; 14.07.2021’den önce idareye yapılan başvurularda, değişiklikten önceki süreler uygulanacaktır. Örnek olarak; A kişisi, hakkında uygulanan idari işleme karşı dava açmadan önce, 10.07.2021’de idareye başvurmuştur. İdareye başvuru tarihi, idari yargı değişiklikleri içeren kanunun yürürlük tarihi olan 14.07.2021 öncesi olduğu için; idarenin cevap verme süresi 60 gündür. Son cevap günü de 08.09.2021 olacaktır.
Yine örnek olarak; B kişisi, hakkında uygulanan bir işleme karşı 16.07.2021’de idareye başvurmuştur. İdareye başvuru tarihi, idari yargı değişiklikleri içeren kanunun yürürlük tarihi olan 14.07.2021 sonrası olduğu için; idarenin cevap verme süresi 30 gündür. Son cevap günü 15.08.2021 olacak ise de; bu süre çalışmaya ara verme süresine denk gelir. İdarenin cevap verme süresinin son günü 07.09.2021’dir.
Sonuç,
14.07.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7331 sayılı kanun, birçok kanunda değişikliğe yol açtı. Bunlardan bir kısmı idari yargı değişiklikleri olup, yazımızda, güncel bilgilere yer verdik. Kanun değişikliği gereği idarenin, idari başvuruya cevap süresi kısaltıldı. Yeni düzenleme, idari başvurusuna cevap bekleyen kişilerin bekleme sürecini kısaltan ve yargılama sürecinin hızlanmasına katkıda bulunan bir değişikliktir. Öte yandan; haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvuran kişilerin bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren en çok 6 aydı. Ancak bu süre de, idari yargı değişiklikleri gereği, 4 aya indi. Bu değişiklik de, başvuru sürecinin sonlanmasını bekleyen kişiler bakımından olumlu bir değişiklik olsa da, sürenin bitiminde dava açma süresinin başlayacağı da gözden kaçırılmamalıdır.
Bu nedenle, güncel hukuki gelişmelerin takibi ve sürecin bu alanda çalışan avukatlarla yönetilmesi hak kaybına uğranılmaması açısından önemlidir.
TÜZEL&GÜLŞEN HUKUK BÜROSU; güncel idari yargı değişiklikleri ve idari davalar alanında çalışmakta olup, ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Avukat DERYA TÜZEL