A. Genel Olarak Askerlik Ödevi

Bir devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olmanın kişiye getirdiği bir takım haklar olmakla birlikte bu vatandaşlık bağının yüklediği bir takım ödev ve sorumluluklar da vardır. Bu ödevlerden başlıcalarından biri de Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında düzenlenen askerlik yapma ödevidir. Çifte vatandaşlıkta askerlik.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası madde 72;

“Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği/getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir.”

Diyerek, vatan hizmetinin her Türkün hakkı ve ödevi olduğunu belirtmiştir. Bu hizmetin silahlı kuvvetlerde nasıl yerine getirileceğinin ise kanunlarla düzenleneceği belirtilmiştir. 7179 sayılı Askeralma Kanunu’nun 4. Maddesi;

“Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek, askerlik hizmeti yapmaya mecburdur.

Askerlik hizmeti bu Kanun hükümlerine göre yedek subay, yedek astsubay, erbaş, er olarak yerine getirilir.”

Diyerek, askerlik yapma hizmetinin kimler için mecburi olduğunu ve ne şekilde yerine getirilebileceğini belirtmiştir. Bu düzenlemeye göre askerlik hizmeti, erkek olan her Türk vatandaşına mecburi tutulmuştur. Dolayısıyla askerlik ödevi ile yükümlü olabilmenin koşullarından birincisi Türk vatandaşı olmak, ikincisi ise erkek olmaktır.

B. Çifte Vatandaşlık Sahiplerinin Askerlik Ödevi

Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk vatandaşı olup, aynı anda başka bir devletin vatandaşlığını da taşıyanlar çifte/çok vatandaşlık statüsüne sahip olurlar. Çifte vatandaşlık sahibi kişiler aynı anda birden fazla devlet ile vatandaşlık bağına sahip olup bu vatandaşlık bağları sayesinde elde ettiği bir takım haklar olduğu gibi vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu devletlere karşı yerine getirmekle yükümlü olduğu ödevler de vardır.

Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan erkeklerin yerine getirmekle yükümlü olduğu ödevlerden biri yukarıda belirttiğimiz üzere askerlik yapma ödevidir. Çifte vatandaşlık sahibi bir kişinin vatandaşı olduğu ülkelerin birinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti olması halinde askerlik ödevi ile ilgili işlemlerin hangi esaslar çerçevesinde yapılacağı 7179 sayılı Askeralma Kanunu’nda  düzenlenmiştir. Söz konusu kanun Türkiye Cumhuriyeti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olan her erkek için uygulanmaktadır. Dolayısı ile çifte vatandaşlık sahibi ve sahip olduğu vatandaşlıklardan biri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı olan erkekler de yalnızca Türkiye Cumhuriyeti Devleti vatandaşı erkekler gibi askerlik ödevi ile yükümlüdürler.

B.1. Yabancı Devlet Vatandaşlığını Sonradan Kazanan Çifte Vatandaşlık Sahiplerinin Askerlik Ödevi

Türk vatandaşı olan her erkek askerlik ödevi ile yükümlüdür. Ancak bu ödev her zaman fiilen yerine getirilmek zorunda değildir. Askeralma Kanunu’nda yer alan düzenleme gereğince kişi Türk vatandaşı olup yabancı bir devletin vatandaşlığını sonradan kazanarak çifte vatandaşlık sahibi olmuş ise askerlik ödevini dövizle askerlik şeklinde yerine getirme hakkına sahiptir.

Dövizle askerlikten yararlanabilmek için Türk vatandaşı erkeğin;

– Yurt dışında ikamet ediyor olması,

– Çifte vatandaşlık sahibi olması,

– En az 3 yıl süre ile yabancı ülkede bulunuyor olması,

Gerekmektedir. Bu şartları birlikte sağlayan çifte vatandaşlık sahibi Türk vatandaşı erkek askerlik ödevini dövizle yerine getirebilecektir.

Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Devleti vatandaşı iken yabancı bir devletin daha vatandaşlığını kazanarak çifte vatandaşlık statüsünü elde eden erkek kişiler, vatandaşı oldukları diğer devlette askerlik ödevini yerine getirmiş olmaları ve bu devlet ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti arasındaki işbirliği ve/veya uluslararası antlaşmalar gereğince yerine getirilmiş olan askerliğin Türkiye Cumhuriyeti Devletinde de kabul edileceği belirtilmiş olması halinde askerlik ödevini yerine getirmiş sayılırlar.

B.2. Türk Vatandaşlığını Sonradan Kazanan Çifte Vatandaşlık Sahiplerinin Askerlik Ödevi

Türk vatandaşlığını sonradan kazanan çifte vatandaşlık sahibi erkekler de askerliklerini, vatandaşlığı kazandıkları tarihteki yaş ve öğrenim durumlarına göre o yıl askerlik çağına giren yükümlüler gibi yaparlar. Ancak bu kişilerin istemeleri halinde askerlikleri vatandaşlığa alındıkları tarihten itibaren 2 yıl süre ile ertelenir. Ertelemelerinin sona ereceği yıl yoklamaları yapılarak o yıl askerlik çağına giren doğumlularla işlem görürler.

Bununla birlikte bu kişilerden, Türk vatandaşlığına alınmadan önce gelmiş oldukları ülkelerde askerlik yaptıklarını veya askerlik hizmetini yerine getirmiş sayıldıklarını belgeleyenler ile vatandaşlığa alındıkları yıl 22 ve daha büyük yaşta olanlar askerlik yapmış sayılırlar.

Belirtilen düzenlemelerden Türk vatandaşlığını sonradan kazanan yabancı devlet vatandaşı erkekler yararlanabilecektir. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması soybağına bağlı olarak gerçekleşmesi halinde bu kişiler belirttiğimiz bu haklardan yararlanamayacaklardır.Çifte vatandaşlıkta askerlik.

C. YURTDIŞINDA ASKERLİK YAPAN ÇİFTE VATANDAŞLIK SAHİPLERİ TÜRKİYE’DE ASKERLİKTEN MUAF OLUR MU?

Çifte vatandaşlıkta askerlik konusunda en çok mağduriyet yaratan konu muafiyet konusudur. 1111 sayılı Askerlik Kanunu gereğince; çifte vatandaşlık sahibi olup vatandaşı olduğu diğer ülkede askerlik ödevini yerine getiren kişiler ülkemizde askerlik ödevinden muaf tutulmaktaydı. Ancak 26.06.2019 tarihinde yayımlanan 7179 sayılı Askeralma Kanunu ile bu durum ortadan kalktı. Yeni düzenlemeye göre yurtdışında askerlik ödevini yapan vatandaşlarımızın ülkemizde askerlik ödevinden muaf tutulması ülkeler arası karşılıklı anlaşma yapılmış olması şartına bağlandı. Bu şartı sağlayan tek ülke şu an Tunus’tur.

Peki 26.06.2019 yılından önce yurtdışında askerlik yapan çifte vatandaşlık sahibi kişilerin askerlik durumu ne olacak? Uygulamada bu kişiler tarafından yapılan muafiyet başvuruları idare tarafından kanun değişikliği sebebiyle reddedilmektedir. Ancak bu durum hukuka uygun değildir. Zira kişilerin eskiden yaptıkları askerlik ödeviyle kazandıkları muafiyet hakkının kanun değişikliği gerekçesiyle reddedilmesi mümkün değildir.

Peki çifte vatandaşlıkta askerlik muafiyeti sorunu nasıl halledilir?

İdareye yapılan muafiyet başvuruları maalesef reddedilmektedir. Ancak idareye yapılan muafiyet başvurusunun reddedilmesi üzerine açılacak iptal davasıyla askerlik muafiyetini elde etmek mümkün. Bu hususta Tüzel&Gülşen Hukuk Bürosu’na başvuran müvekkillerimiz için açtığımız davaları kazanarak askerlik muafiyet işlemlerini gerçekleştirdik.

SONUÇ

Askerliğini 26.06.2019 tarihinden önce vatandaşı olduğu diğer ülkede yapan, ülkemizdeki askerlik ödevinden muaf olması gereken kişilerin; ülkemizde yeniden askerlik yapmaya zorlanması hukuka aykırıdır. Bu kişiler genelde yurtdışında ikamet edip çalışan ve aile sahibi kişilerdir. Dolayısıyla bu kişileri ülkemizde yeniden askerlik yapmaya zorlamak, kişilerin aile ve iş hayatlarını altüst etmektedir. Askerlik yapmadıkları takdirde yoklama kaçağı olarak görünen bu kişiler ülkemize girişlerde de problem yaşamaktadırlar. Çifte vatandaşlıkta askerlik sorunu yaşayanlar tüm bu sorunları aşmak için askerlik yapmak zorunda kalıyorlar.

Bu kişiler, hayatlarını asgari ölçüde etkilemesi için dövizle askerlik veya bedelli askerlik yolunu tercih ediyorlar. Günümüzde bedelli askerlik ve dövizle askerlik ücretleri 120 bin TL’yi geçmiştir. Askerlikten muaf olması gerekirken bu masraflarla ve 1 ay askerlik yapma yükümlülüğüyle karşı karşıya kalınması büyük mağduriyetler ortaya çıkarmaktadır.

Dolayısıyla tüm bu sorunların aşılması için hukuk mücadelesi verilmesi gerekir. Konu üzerinde uzmanlık yapmış ve açtıkları davalar ile kişilerin muafiyet işlemlerinin yapılmasını sağlamış ekibimizle iletişime geçerek muafiyet hakkınızı elde edebilirsiniz. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.

AVUKAT OĞUZHAN GÜLŞEN