TÜRK VATANDAŞLIĞININ ÇIKMA YOLUYLA KAYBI

Genel olarak,

Türk vatandaşlığından çıkma, vatandaşlığın yetkili makam kararı ile kaybı yollarından biri olup; vatandaşlığın kaybedilmesi hakkındaki makalemize göz atabilirsiniz.

1997 tarihli Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nin vatandaşlıkla ilgili ilkelerin yer aldığı 4. maddesinde; kişilerin vatandaşlığı kaybetme hallerinin keyfilikten uzak olması gerektiği belirtilmiştir.

Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi 4. madde;

“…hiç kimse keyfî olarak vatandaşlığından mahrum edilemez.”

Sözleşmenin 7. Maddesinde ise; kanunen ya da taraf devletin kararıyla vatandaşlığın kaybı için, keyfilikten uzak haklı olabilecek sebepleri sayılmıştır. Sözleşme, bu sebepler dışında kişilerin vatandaşlığını kaybetmesine yol açacak diğer sebeplerin keyfi olacağını düzenlemiştir. Ayrıca taraf ülkeler; bu sözleşmede belirtilenler dışındaki bir nedenle kişilerin vatandaşlığını kaybetmesine yol açacak hükümleri iç hukukta koyamayacaklardır. 

Bununla birlikte Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nin 8. Maddesinde; kişinin kendi kararıyla vatandaşlığın kaybı hali düzenlenmiştir. Buna göre; vatansız  kalmamaları koşuluyla kişilerin vatandaşlıktan çıkmalarına izin verilebilecektir.

Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi 8. madde;

“Her Taraf Devlet, ilgili kişinin bu yüzden vatansız kalmaması kaydıyla, vatandaşlıktan çıkmasına izin verir”

 

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda bu sebeple vatandaşlığın kaybı, Türk vatandaşlığından çıkma olarak düzenlenmiş olup; bu yazımızda Türk vatandaşlığının çıkma yoluyla kaybedilmesi üzerinde durulmuştur.

Türk vatandaşlığından çıkma,

Vatandaşlıktan çıkma, her ne kadar kişilerin iradelerine bağlı olsa da; çıkma izninin veya çıkma kararının verilmesi için kişilerin yerine getirmesi gereken bazı şartlar vardır. Bu şartların yerine getirilmemesi halinde yapılacak çıkma başvuruları doğrudan reddedilecektir. Ancak şartların tümünün sağlanmış olması kesin olarak çıkma izni veya çıkma kararı verileceği anlamına gelmemektedir.

Türk vatandaşlığından çıkma şartları,

Çıkma yoluyla Türk vatandaşlığının kaybedilmesi için başvuran kişilerde aranan şartlar şunlardır;

• Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak
• Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak
• Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak
• Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak

Belirtilen bu şartlar kümülatiftir. Yani vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişinin, belirtilen bütün şartları birlikte taşıması gerekmektedir. Tüm şartları yerine getiren kişinin; çıkma yoluyla Türk vatandaşlığını kaybetmesi mümkün olmakla birlikte; çıkma izin belgesi veya çıkma belgesi verilip verilmemesi bakanlığın takdir yetkisindedir. Ancak bakanlığın sahip olduğu takdir yetkisi sınırsız değildir. Bakanlık tarafından verilen kararlar idari işlem niteliğinde olup; verilen kararlara karşı iptal davası açılabilir.

Türk vatandaşlığından çıkma belgeleri

Çıkma yoluyla Türk vatandaşlığını kaybetmek için başvuran kişilere verilecek belgeler; başvuran kişilerin durumlarına göre farklılık gösterir. Türk vatandaşlığından çıkma belgeleri iki çeşit olup bu belgeler şunlardır;

• Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi

Henüz başka bir devletin vatandaşlığını kazanmamış olmakla birlikte; yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanmak üzere Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyenlere verilen belgedir. Ancak kişinin çıkma izin belgesi için başvurmuş olması bu belgeyi kesin olarak alacağı anlamına gelmemektedir. Çıkma izin belgesi verilmesi, yapılan başvurunun bakanlıkça uygun görülmesine bağlıdır. Bununla birlikte bakanlığın takdir yetkisi sınırsız olmayıp; bakanlıkça verilen kararın iptali için dava açılabilir.

• Türk vatandaşlığından çıkma belgesi

Türk vatandaşlığından çıkmak için başvurduğu esnada yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanmış olup; yukarıda belirttiğimiz Türk vatandaşlığından çıkma şartlarını da taşıyan kişilere Türk vatandaşlığından çıkma belgesi verilir.

Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesinin geçerlilik tarihi

Başka bir devletin vatandaşlığını kazanmak için Türk vatandaşlığından çıkma izni isteyen kişilere verilen çıkma izin belgesi; izin verilmesi kararından itibaren iki yıl süreyle geçerlidir. 

Çıkma izin belgesi alan kişiler, çıkma izin belgesinin geçerlilik süresi içerisinde; yabancı devlet vatandaşlığını kazandıklarını gösteren bilgi ve belgeleri; yurt içinde ikamet ettikleri yer valiliğine veya yurt dışında dış temsilciliklere vermek zorundadırlar.

Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesinin geçersiz hale gelmesi

Çıkma izin belgesinin geçerlilik süresi içerisinde yabancı devlet vatandaşlığının kazanılamaması halinde, verilen çıkma izin belgesi geçersiz hale gelir.

Türk vatandaşlığının kaybedilme zamanı

Türk vatandaşlığından çıkma yoluyla vatandaşlığın kaybedilme zamanı; çıkma belgesinin, çıkma başvurusunda bulunan kişiye imza karşılığında teslim edildiği andır.

Türk vatandaşlığından çıkmanın sonuçları

Türk vatandaşlığını çıkma yoluyla kaybeden kişinin nüfus aile kütüklerindeki kayıtları kapatılır. Bu kişiler vatandaşlığın kaybı tarihinden itibaren yabancı muamelesine tabi tutulurlar. 

Türk vatandaşlığından çıkan kişinin eşinin ve çocuklarının durumu

Türk vatandaşlığından çıkan kişi evliyse eşinin ve çocukları varsa çocuklarının vatandaşlık durumlarının ne olacağı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre;

Eşlerden birinin çıkma yoluyla Türk vatandaşlığını kaybetmesi, diğer eşin vatandaşlığına tesir etmez. 

Bununla birlikte Türk vatandaşlığını kaybeden kişi ana ya da baba ise; vatandaşlıktan çıkan ebeveynin talebinin bulunması ve diğer ebeveynin de muvafakat etmesi halinde ergin olmayan çocukları da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığını kaybederler. Eşlerden birinin muvafakat vermemesi halinde ortak çocukların vatandaşlık durumları hakim kararına göre belirlenir. Şayet vatandaşlığın kaybı, çocukları vatansız kılacak ise belirtilen hususlar uygulanmayacak ve çocukların Türk vatandaşlığından çıkmasına izin verilmeyecektir.

Türk vatandaşlığını çıkma yoluyla kaybeden kişilere verilen haklar

Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma yoluyla Türk vatandaşlığını kaybeden kişi; vatandaşlıktan çıkma tarihi itibariyle yabancı muamelesi görür. Ancak bu kişilere ve bu kişilerin üçüncü dereceye kadar altsoylarına; diğer yabancılara tanınan haklara göre daha çok hak tanınmıştır. 

Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma yoluyla Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler; aşağıda belirtilen istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanırlar. Ancak milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklıdır. 

Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma yoluyla Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler; şu istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanırlar;

• Seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları yoktur.
• Askerlik hizmetini yapma yükümlülükleri yoktur.
• Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.
• Bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunma hakları yoktur. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalışma hakları vardır.

Türk vatandaşlığını çıkma yoluyla kaybeden kişilerin kendilerine verilen hakları kullanması

Türk vatandaşlığından çıkma yoluyla vatandaşlığı kaybeden kişilerin; kendilerine tanınan hakları kullanabilmek için mavi kartlarını ibraz etmeleri yeterlidir. Mavi kart; Türk vatandaşlığını doğumla kazanıp çıkma yolu ile kaybeden kişilere; talepleri halinde verilir. 

Mavi kartın ibraz edilememesi halinde; Kimlik Paylaşımı Sistemi aracılığıyla Mavi Kartlılar Kütüğünden alınacak kayıt örneği ve uyruğunda bulunulan devlet makamlarınca verilmiş kimlik bilgilerini gösteren belge ile de işlem yapılabilir. 

Bu kişilerin kimlik bilgilerinde değişiklik olması durumunda uyruğunda bulunduğu devlet makamından alınmış eski ve yeni kimlik bilgilerini gösteren belgenin usulüne göre tasdik edilmiş Türkçe tercümesiyle birlikte ibrazı zorunludur.

Bu kişilerin altsoylarının belirtilen haklardan yararlanabilmeleri için, üstsoyu ile soy bağını belgelemesi şarttır.

Sonuç

Vatandaşlıktan çıkma, vatandaşlığın yetkili makam kararı ile kaybı yollarından biri olup; kişinin belirtilen şartları sağlamış olması mutlak bir vatandaşlıktan çıkma hakkı sağlamamaktadır. Zira yukarıda belirtildiği üzere; çıkma izni için ilgili kuruma başvuru yapan kişi tüm şartları taşısa da bu konuda karar verecek olan bakanlığın takdir hakkı bulunmaktadır. Bakanlık, Türk vatandaşlığından çıkma başvurusuna izin vermek zorunda değildir. Kanunda, Bakanlığa takdir hakkı tanınmıştır. Ancak bu hak, sınırları belirsiz ve keyfi kullanılabilecek bir hak olmayıp, talebi olumsuz neticelenen kişilerin, iptal davası açma hakkı vardır. 

Tüzel&Gülşen Hukuk Bürosu olarak; Türk vatandaşlığından çıkma yoluyla vatandaşlığın kaybedilmesi aşamalarını bizzat yürüttüğümüz gibi; bu aşamalarda avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri vermekteyiz.

AVUKAT OĞUZHAN GÜLŞEN

Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.