Genel olarak,
Vatandaşlık bağı, hukuki bir bağ olup; vatandaşlığın kazanılması konusu, devletlerin münhasır yetkisinin bulunduğu egemenlik alanlarından biridir. Yani vatandaşlık bağının nasıl ve ne zaman kurulacağı; devletlerin egemenlik yetkilerini kullanarak hazırladıkları yasalarla düzenlenmektedir. Türk vatandaşlığının doğumla kazanılması.
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi madde 3/1;
“Her bir Devlet, kendi hukuku altında kimin vatandaşı olduğunu belirler.”
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ile uluslararası alanda da vatandaşlık bağının kurulmasında devletlerin münhasıran yetkili olduğu kabul edilmiştir. Bununla birlikte aynı sözleşmede vatandaşlığın kazanılması ile ilgili bazı temel ilkeler ve kurallar belirlenmiştir. Her ne kadar vatandaşlık bağının kurulması devletlerin münhasır yetkisinde bulunsa da; devletlerin vatandaşlık hususundaki hukukunun diğer devletlerce tanınması için bu hukukun Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesine uygun olması gerekmektedir.
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi madde 3/2;
“Bu hukuk, vatandaşlık hakkındaki uygulanabilir olan uluslararası sözleşmelere, uluslararası örfe ve hukukun tanınmış genel ilkelerine uygun olduğu sürece, diğer Devletler tarafından kabul edilir.”
Türk hukukunda düzenlenen vatandaşlığın kazanılması yollarından biri, Türk vatandaşlığının doğumla kazanılması olup; bu yazımızda vatandaşlığın doğumla kazanılması üzerinde duracağız.
Türk vatandaşlığının doğumla kazanılması
Vatandaşlığın kazanılması halleri Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiş olup, bunlardan ilki; vatandaşlığın aslen kazanılması yollarından biri olan vatandaşlığın doğumla kazanılmasıdır.
Türk hukukunda vatandaşlığın doğumla kazanılması iki tür olarak düzenlenmiştir. Bunlardan biri; Türk vatandaşlığının soy bağı esasına göre aslen kazanılması, diğeri de Türk vatandaşlığının doğum yeri esasına göre aslen kazanılmasıdır.
Soy bağı esasına göre Türk vatandaşlığın kazanılması
Türk vatandaşlığının doğumla aslen kazanılması yollarından biri olan soy bağı esasına göre vatandaşlığın kazanılabileceği haller kanunda sınırlı sayıda sayılmıştır. Buna göre;
- Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk,
- Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk,
Türk vatandaşlığını soy bağı esasına göre doğrudan kazanır. Bununla birlikte, Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise; soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.
Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşlığının kazanılması
Türk hukukunda doğum yeri esasına göre doğrudan vatandaşlık kazanılması benimsenmemiştir. Yani bir kişi sadece Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırları içerisinde doğmakla Türk vatandaşlığını kazanamaz.
Türk vatandaşlığının doğum yeri esasına göre kazanılması için;
- Vatandaşlığı kazanacak çocuğun Türkiye’de doğması ve,
- Yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamaması gerekmektedir.
Bu iki şartın birlikte varolduğu durumda Türk vatandaşlığı doğum yeri esasına göre aslen kazanılacaktır.
Türk vatandaşlığının doğumla kazanılma zamanı
Türk vatandaşlığının doğumla kazanılması, doğum anından itibaren hüküm ifade eder. Yani soy bağı veya doğum yeri esasına göre Türk vatandaşlığını kazanma hakkı bulunan kişi doğum anında vatandaşlığı kazanır.
Sonuç
Türk vatandaşlığının doğumla kazanılması, vatandaşlığı aslen kazanma yollarından biri olup; soy bağı esasına göre vatandaşlığın kazanılması ve doğum yeri esasına göre vatandaşlığın kazanılması olarak ikiye ayrılmaktadır. Belirtilen esaslardan birine göre Türk vatandaşlığını kazanma hakkı bulunan kişi, doğduğu andan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır. Tüzel&Gülşen Hukuk Bürosu olarak Vatandaşlık Hukuku alanında dava ve hukuki danışmanlık hizmetleri vermekteyiz.
AVUKAT OĞUZHAN GÜLŞEN