Genel olarak,
Evlilik birliği, eşlere birlikte yaşama, birbirlerine sadık kalma ve yardımcı olma yükümlülüğü yükler. Bu yükümlülüklere aykırı davranış, boşanma konusunu gündeme getirir. Evlilik birliği, ancak kanunda yazılı nedenlerle ve mahkeme kararıyla sona erebilir. Evlilik birliğini sona erdiren boşanma, anlaşmalı olabileceği gibi çekişmeli de olabilir. Kanunda yazılı genel ve özel birtakım sebeplerle boşanma kararı verilebilir. Boşanma davası açılması ve sebepleri konusunu bir başka makalemizde incelemiştik. Bu makalemizde, özel bir boşanma sebebi olan hayata kast nedeniyle boşanma davası ve pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası konularını inceleyeceğiz.
Türk Medeni Kanunu madde 162/1:
Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir.
Hayata kast nedir?
Eşin hayatına, yaşam hakkına kasten yönelen davranışların tümü hayata kasttır. Örneğin eşlerden birinin diğerine bıçakla saldırması, hayata kasttır.
Pek kötü davranma nedir?
Evlilik birliği eşlere, karşılıklı saygı ve sevgi yükümlülüğü yükler. Bu yükümlülüklere aykırı şekilde, evlilik birliğinde bulunması gerekli saygı sınırlarını aşan, eşin kişilik haklarına aykırı davranışlar pek kötü davranıştır. Örnek olarak; eşlerden birinin, diğer eşi sürekli olarak aşağılaması, eşine sürekli olarak hakaret etmesi, evin huzur ve düzenini bozması pek kötü davranıştır. Eşe karşı uygulanan fiziksel veya psikolojik şiddet de pek kötü davranıştır.
Ağır derecede onur kırıcı davranış nedir?
Eşin saygınlığını ciddi ölçüde zedeleyecek hareketler ağır derecece onur kırıcı davranıştır. Örnek olarak; eşlerden birinin diğerinin saygınlığını zedelemesi, aile bireyleri ya da yakın arkadaşları yanında küçük düşürücü söz ve davranışlarda bulunması ağır derecede onur kırıcı davranıştır. Ancak kanun, onur kırıcı davranışın ağır derecede olması gerektiğini belirtmiştir. Eşin onurunu zedeleyen davranışın ağır derecede olup olmadığını her bir somut olayda hakim takdir edecektir.
Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma, özel bir boşanma nedenidir.
Kanun sistematiğinde boşanma nedenleri; genel boşanma nedeni olan evlilik birliğinin temelinden sarsılması ve özel diğer nedenler şeklinde düzenlenmiştir. Hayata kast ve pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma; kanunda düzenlenen özel bir boşanma nedenidir.
Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma, mutlak bir boşanma nedenidir.
Bu boşanma sebebinin mutlak bir boşanma sebebi olmasının anlamı; yukarıda açıkladığımız ‘’hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış’’ vakıasının gerçekleşmesi halinde boşanma sebebinin gerçekleşmiş sayılmasıdır. Daha açık bir ifadeyle; hayata kast; nedeniyle boşanma ve pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davasında hakim, bu sebeplerin varlığı halinde, boşanma kararını verecektir. Bu durumda ortak hayatın çekilmez hale geldiği kabul edilir. Bunun dışında hâkimin, başkaca bir inceleme yapması gerekmez.
Hayata kast nedeniyle veya pek kötü ya da onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası hangi sürede açılmalıdır?
Dava açma hakkı olan eşin; boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak 6 ay ve her hâlde ilgili eylemden itibaren 5 yıl içinde; hayata kast nedeniyle veya pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası açması gerekir. Bu süreler geçtikten sonra dava hakkı düşer. Süreler, hak düşürücüdür.
Pek kötü veya onur kırıcı davranış devamlılık arz ediyorsa, hak düşürücü süre nasıl hesaplanır?
Devamlılık arz eden durumlarda 6 aylık hak düşürücü süre, son eylem tarihinden itibaren başlar. Bu durumda; olay tek bir eylem gibi değerlendirilerek, sürenin ilk eylem tarihinden itibaren başlatılması hukuka aykırı bir değerlendirme olacaktır. Örnek olarak eşlerden biri, evlilik birliği devam ederken, eşine sürekli olarak kötü muamelede bulunuyorsa; burada devamlılık arz eden bir pek kötü davranış durumu vardır.
Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası hangi mahkemede açılır?
Davacı eş; bu davayı:
- Kendi yerleşim yerinde
- Davalının yerleşim yerinde
- Davadan önce son defa 6 aydan beri birlikte oturdukları yerde açabilir.
Hayata kast nedeniyle boşanma davası veya pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası yargılamasında ‘’hayata kast- pek kötü veya ağır onur kırıcı davranış’’ vakıası nasıl ispatlanır?
Boşanma sebeplerinin ispatı hususunda, kanunda, bir ispat şekli kararlaştırılmamıştır. Bu vakıaların varlığının; tanık dahil diğer hukuki delillerle ispat edilmesi mümkündür. Ceza dosyası, karakol kayıtları, darp raporları da önemli ispat araçlarıdır. Ek olarak; mesajlaşmalar, ses kayıtları, kamera kayıtları, yazılı diğer bilgi ve belgelerden, ispat aracı olarak yararlanmak mümkündür. Ancak; bu hususta sunulacak delilin hukuka aykırı bir delil de olmaması gerekir. Hukuka aykırı delil incelemesini mahkeme, her bir somut olayda ve sunulan her bir somut delilde inceleyip değerlendirecektir. Bu değerlendirmede, delillerin elde ediliş biçimi önem taşımaktadır.
Affeden eşin, hayata kast nedeniyle boşanma davası veya pek kötü ya da onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası açma hakkı yoktur.
Evlilik birliği devam ederken, eşinin ‘’hayata kast- pek kötü davranış-onur kırıcı davranış’’ konu fiilini affeden eşin; hayata kast veya pek kötü ya da onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası açmaya hakkı yoktur.
Ancak; elbette ki, affın kabul edilebilmesi için:
- Kayıtsız şartsız bir irade beyanı olması ya da
- En azından affı gösterir fiili bir tutum ve davranışın olması gerekir.
Hayata kast veya pek kötü ya da onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası açılırken genel boşanma sebebine dayanmak da mümkün müdür?
Boşanma davasında; hayata kast, pek kötü veya ağır derecede onur kırıcı davranış gibi özel nedenler yanında; genel boşanma sebebi olan evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına da yer verilmesi mümkündür.
Hayata kast nedeniyle boşanma davası sonucunda verilen boşanma hükmünün, edinilmiş mallara katılma rejimindeki katılma alacağına etkisi nedir?
Hakkındaki ‘’hayata kast’’ iddiaları ispatlanan eşin taraf olduğu katılma alacağı davası söz konusu olabilir. Bu durumda hakimin:
- Kusurlu eşin katılma alacağının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına karar vermesi mümkündür.
- Kusurlu eşin katılma alacağının kaldırılmasına karar vermesi mümkündür.
Hayata kast nedeniyle boşanma davası sonucunda verilen boşanma hükmünün, paylaşmalı mal ayrılığı rejimine etkisi nedir?
Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde; her bir eş, kendi malvarlığını yönetir, bu malvarlığından yararlanır, malı üzerinde tasarruf eder. Mal rejiminin sona ermesinde de her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alacaktır.
Ancak; bu noktada, aileye özgülenen mallar bakımından ek bir açıklama yapmak gerekir. Aileye özgülenen mallar; paylaşmalı mal ayrılığı rejimi kurulduktan sonra, eşlerden biri tarafından edinilen ve ailenin ortak kullanım ve yararlanmasına özgülenmiş mallardır. Ek olarak; ailenin ekonomik geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerlerdir. Aileye özgülenen bu mallar, mal rejimi sona erdikten sonra, eşler arasında eşit olarak paylaşılır. İşte bu noktada; hayata kast nedeniyle boşanma davası sonucunda verilen boşanma hükmü devreye girer. Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde aileye özgülenen malların paylaştırılması talebi üzerine; hakimin,:
- Kusurlu eşin payının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına karar vermesi mümkündür.
- Kusurlu eşin payının kaldırılmasına karar vermesi mümkündür.
Görüldüğü üzere, hayata kast nedeniyle boşanma davası sonucunda verilen boşanma hükmünde; hayata kast nedeniyle kusurlu olan eşin mal rejiminden kaynaklanan talepleri de bu karardan etkilenmektedir.
Sonuç,
Hayata kast nedeniyle boşanma veya pek kötü davranma ya da ağır derecede onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma; özel ve mutlak bir boşanma nedenidir. Bu durumu öğrenen eşin, kanunda yazılı süreler içinde hayata kast; nedeniyle boşanma davası veya pek kötü davranma ya da ağır derecede onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası açma hakkı vardır. Hayata kast nedeniyle boşanma davası; ispat-süre-delillerin ileri sürülme zamanı ve biçimi bakımından hukuki detaylar içeren bir davadır.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, Aile Hukuku ve bu bağlamda hayata kast nedeniyle boşanma davası veya pek kötü davranma ya da ağır derecede onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma davası konularında avukatlık hizmeti vermektedir.
Avukat Derya TÜZEL