Genel olarak
Kamulaştırma genel olarak; kişilerin mülkiyetindeki bir taşınmazın kamusal kullanıma geçirilmesi için yapılan işlemdir. Kamulaştırma işlemi ile kamulaştırma bedelinin tespiti davası ve kamulaştırma işleminin iptali davası konulu yazılarımızdan sonra; bu yazımızda da acele kamulaştırma işlemini ele alıp inceleyeceğiz.
Acele kamulaştırma nedir?
Kanunda belirtilen durumların varlığı halinde, taşınmaza el konulması suretiyle taşınmazın, kamunun kullanımına geçirilmesidir. Burada; yine kıymet takdiri işlemi yapılır. Kıymet takdiri dışındaki işlemler ise sonradan yerine getirilir.
Acele kamulaştırma hangi hallerde mümkündür?
- 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasıyla oluşan yurt savunması ihtiyacı
- Aceleliğine Cumhurbaşkanı tarafından karar verilen haller
- Özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlar
Bu hallerden biri mevcut değilse, bu yönde bir karar verilmesi ve bu kararın uygulanması mümkün değildir.
Acele kamulaştırma süreci nasıl işler?
Yukarıdaki başlıkta yer verdiğimiz şartlardan birinin varlığı halinde; ilgili idare, mahkemeden taşınmazın değerini tespit etmesini ister.
Mahkeme, 7 gün içinde, bu taşınmaz malın değerini bilirkişi incelemesiyle tespit ettirir.
İlgili idare; mahkemenin belirttiği bu bedeli mal sahibi adına belirtilen bankaya yatırır ve bu taşınmaz mala el koyar.
Mahkeme, taşınmaz mala el koyma kararını tapu müdürlüğüne bildirir.
El koyma kararı veren mahkeme, bu kararını taşınmazın bulunduğu yer tapu müdürlüğüne bildirir. Ayrıca taşınmazın tapu kütüğüne; ‘’başkasına devir, ferağ veya temlikinin yapılamayacağı’’ şerhi de konulur.
El koyma kararından sonra taşınmazın boşaltılması gerekir.
Mahkemenin verdiği el koyma kararından sonra taşınmazın boşaltılması gerekir.
Hakkında acele kamulaştırma kararı alınan taşınmazın boşaltılmasını; öncelikle idare, icra memurundan ister. İcra memuru, taşınmazı15 gün içinde boşaltmalarını içindekilere tebliğ edecektir.
Bu süre içinde taşınmaz boşaltılmazsa icra marifetiyle boşaltılacaktır.
Boşaltma kararına karşı yapılan itiraz ve şikayetler, boşaltmayı durdurmaz. Bu konuda mahkeme, ihtiyati tedbir kararı da veremez.
Taşınmazın boşaltılması sebebiyle mal sahibi ve idare tazminatla da sorumlu tutulamayacaktır.
Acele kamulaştırma konusu taşınmaz, ekili bir araziyse boşaltma süreci nasıl işler?
Ekili bir arazinin acele kamulaştırma konusu olması halinde; boşaltılması hasat sonuna bırakılacaktır. Hasat zamanının beklenmesi mümkün değilse; kamulaştırmayı yapan idare, mahkemenin taktir edeceği ekin bedelini tazmin ederek, arazinin boşaltılmasını talep edebilecektir.
Ancak ekin bedeli; kamulaştırma değerinin tespitinde dikkate alınmışsa, taşınmazın boşaltılması için tekrar bu bedelin tespit edilmesi ve ödenmesi gerekmeyecektir.
Acele kamulaştırma işlemine karşı iptal davası açılabilir.
İşlemin iptali için idari yargıda iptal davası açılması mümkündür. Bu dava, taşınmazın bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılacaktır.
İşlem hangi nedenlerle iptal edilebilir?
Bir idari işlemin, bir veya birden fazla sebeple iptal edilmesi mümkündür. İdari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarına ilişkin inceleme, bu davada da yapılacaktır. Örnek olarak; acele kamulaştırma kararı verme yetkisi olmayan bir kişinin bu kararı alması halinde işlem, yetki unsuru bakımından hukuka aykırı olur ve iptali gerekir.
İptal davası ivedi yargılama usulüne tabidir. Dava açma süresi 30 gündür.
İvedi yargılama usulü, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda düzenlene özel bir yargılama usulüdür. Bu usulde dava açma süresi 30 gündür. Oysa idari yargıda genel dava açma süresi 60 gündür. İvedi yargılama usulünde cevap süresi 15 gündür. Oysa idari yargıda genel cevap süresi 30 gündür. İvedi yargılama usulünde yürütmenin durdurulması kararlarına itiraz hakkı yoktur. Oysa idari yargıda yürütmenin durdurulması talebi hakkında verilen kararlara, Bölge İdare Mahkemesinde itiraz hakkı vardır.
Acele kamulaştırma işleminin iptali davası da, ivedi yargılama usulüne tabi olup, genel idari yargıdan farklı kurallar içermektedir. Hukuki süreç teknik ayrıntılar içerdiğinden, sürecin avukatla takibi, hak kaybına uğranılmaması adına önem taşımaktadır.
İptal davası açma süresinin başlangıç tarihi nedir?
Mülkiyet hakkını doğrudan etkileyen acele kamulaştırma işlemlerinin, hak sahiplerine bildirimi önem taşımaktadır. Cumhurbaşkanı tarafından alınan acele kamulaştırma işlemleri Resmi Gazete’de yayımlanır. Ancak mülkiyet hakkını derinden etkileyen bu işlemlerin ayrıca ilgililere bildirilmesi, önem taşımaktadır. Dava açma süresinin başlangıcının tespiti, hukuki inceleme ve değerlendirme gerektirdiğinden; sürecin avukatla takibi, hak kaybına uğranılmaması adına önem taşımaktadır.
Sonuç
Acele kamulaştırma işleminin iptali davası, gerek yargılama usulü gerek hukuki süreç bakımından ayrıntılar içerdiğinden; mülk sahiplerinin avukat desteğinden faydalanmaları, hak kaybına uğramamaları açısından önem taşımaktadır.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, acele kamulaştırma işlemlerine ilişkin avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmeti vermektedir. İletişim bilgileri için tıklayınız.
Avukat Derya TÜZEL GÜLŞEN
Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla.